پرونده مقید به وقت نظارت دفتر

در این مقاله با بررسی پرونده مقید به وقت نظارت دفتر در خدمت شما عزیزان خواهیم بود.

اگر قصد دریافت مشاوره با وکیل وتخصص در امور کیفری دارید وکیل کیفری گروه راهیان عدالت در خدمت شماست.

به منظور خارج نشدن پرونده ها از روند رسیدگی، برای آن ها وقت نظارت تعیین می گردد یا اصطلاحا پرونده مقید به وقت نظارت دفتر می شود. وقت نظارت دفتر یا وقت احتیاطی مربوط به زمانی است که اصحاب دعوا دعوت نمی شوند و تنها یک یادآوری برای رییس شعبه است

که از صحت و درستی احکام و دستوراتی که صادر نموده، اطمینان حاصل نماید. زمان وقت نظارت یا وقت احتیاطی مشخص نیست و رییس دفتر بعد از صادر کردن استعلام، با در نظر گرفتن تعداد استعلام ها یا اداره مربوط، زمان لازم را تخمین زده و وقت نظارت یا وقت احتیاطی را اعلام می کند.

در این مطلب به سوالات زیر پاسخ خواهیم داد:

منظور از تعیین وقت احتیاطی یا پرونده مقید به نظارت دفتر چیست؟

وقت نظارت یا وقت احتیاطی چیست؟

رای در دادگاه های حقوقی به چه شکلی صادر می شود؟

مدت زمان وقت نظارت دفتر یا وقت احتیاطی چه مدت است؟

جلسه دادرسی چیست و شامل چند نوع است؟

منظور ازدادگاه در وقت اضافه، در پرونده های مقید به وقت نظارت دفتر چیست؟

آیا تعیین وقت نظارت دفتر در دادگاه تجدید نظر ضرورت دارد؟

تعیین وقت پرونده های مقید به وقت نظارت دفتر به چه شکل انجام می شود؟

انواع اوقات رسیدگی در دادگاه کدام اند؟

آیا با انواع دفاتر رسیدگی در دادگاه آشنایی دارید؟

وظایف و اختیارات مدیر دفتر در رابطه با اقدامات لازم برای اتخاذ تصمیم دادگاه کدام اند؟

مدیر دفتر بعد از صادر شدن رای از جانب دادگاه چه وظیفه ای دارد؟

 

منظور از تعیین وقت احتیاطی یا پرونده مقید به نظارت دفتر چیست؟

وقت نظارت یا وقت احتیاطی جزو مواردی است که در قانون قرار داده نشده اما الزامات عملیاتی در رای های دادگاه، عامل به وجود آمدن آن را ایجاب کرده است.

تعیین وقت نظارت دفتر به این خاطر است که پرونده کماکان در حال جریان رسیدگی باقی بماند چرا که اگر پرونده فاقد دستور تعیین وقت باشد، به معنای خروج از دور رسیدگی است.

در مقابل، پرونده ای که دارای تعیین وقت باشد، به این معنی است که در دفتر اوقات به ثبت رسیده و در موعد مقرر توسط رییس شعبه مورد  رسیدگی قرار خواهد گرفت.

بنابراین پرونده مقید به وقت نظارت دفتری، به این معنا است که طرفین دعوا در زمان نظارت دعوت نمی شوند و تنها یک تذکر برای رییس شعبه است تا مجددا پرونده را در جریان بررسی قرار دهد تا از صحت و درستی حکمی که صادر شده اطمینان حاصل نماید. رییس شعبه در صورت لزوم مجددا وقت نظارت تعیین خواهد کرد.

وقت نظارت لازم است در دفتر اوقات به ثبت برسد تا در جریان رسیدگی باقی بماند. در حال حاضر ثبت پرونده توسط سیستم رایانه ای صورت می گیرد و می توان آن را در سایت عدل ایران مشاهده کرد.

اما به هر حال پس از مشخص شدن نتیجه استعلام، پرونده می بایست سریعا مورد بررسی دادگاه قرار گیرد؛ به این معنا که اگر زمان مقرر نرسیده باشد و پرونده آماده صدور حکم بوده و نیازمند وقت نظارت مجدد یا رسیدگی دوباره نباشد، دادگاه رای را صادر کند و اگر الزام به استعلام مجدد یا رسیدگی باشد، پرونده در دسته پرونده های مقید به وقت نظارت دفتر قرار خواهد گرفت.

در این گونه موارد برای طلب خسارت احتیاجی به انجام دادن تشریفات یا پرداخت نمودن هزینه دادرسی نیست. مفاد درخواست به طرف پرونده اعلام می شود تا در صورت داشتن دفاع، طی مدت زمان 10 روز بعد از تاریخ ابلاغ، دفاعیات خود را با ذکر دلیل اعلام نماید حال دادگاه در زمان فوق العاده دلایل طرف یا طرفین را بررسی نموده و رای را صادر می کند. رای صادره در این زمان قطعی است.

نکته دیگری که از اهمیت زیادی برخوردار است این است که معمولا بعد از صادر شدن قرار هایی چون قرار کارشناسی، قرار معاینه محلی و مطالبه اسناد، قرار تحقیق محلی و اطلاعات از مراجع اداری و انتظامی وقت نظارت تعیین می گردد زیرا ممکن است قاضی بعد از پاسخ استعلام با رجوع به این مراجع قادر به صدور رای باشد.

 

وقت نظارت یا وقت احتیاطی چیست؟

مدت زمان وقت احتیاط در قانون ذکر نشده است، ولی  در مواقع لزوم و زمانی که تحت نظر بودن دادخواست توسط دادگاه ضرورت داشته باشد تا دادگاه تصمیمات لازم را نسبت به پرونده اتخاذ کند، وقت نظارت توسط دادگاه تعیین می گردد. در این حال پرونده از جریان رسیدگی خارج نخواهد شد و در صورتی که پرونده شرایط لازم را برای اتخاذ رای را داشته باشد، حکم قاطع در وقت فوق العاده صادر خواهد شد.

در وقت احتیاط  یا نظارت، حضور طرفین دعوا در جلسه لزومی ندارد. معمولا پس از صادر شدن قرار های کارشناسی، درخواست اسناد یا اطلاعات از ادارات، قرار تحقیق و معاینه محل و… وقت احتیاطی تعیین می شود. بنابراین در صورت کافی نبودن زمان مقرر برای رسیدگی به پرونده تعیین شده یا برای انجام دادن امری توسط یکی از طرفین دعوا تعیین می شود.

به عنوان نمونه در جلسه اول دادرسی و پس از بیان اظهارات توسط طرفین، در صورت صلاح دید دادگاه، استعلام و بررسی مالکیت درخواست کننده از اداره ثبت  درخواست می شود یا در پرونده هایی که تنظیم سند رسمی انتقال ملک ضروری است،

موقعیت ثبتی ملک بعد از رسیدگی توسط دادگاه استعلام خواهد شد.

در این گونه مواقع به منظور عدم خروج پرونده از روند رسیدگی، دستور مشخص کردن زمان بررسی یا زمان عدم رکود و گزارش ثبتی از سوی دادگاه صدور می گردد. چرا که در این گونه پرونده ها در صورت عدم تعیین وقت احتیاط از سوی دادگاه، امکان دارد پاسخ استعلام در موعد مقرر نرسد و به دلیل عدم مراجعه طرفین، پرونده مربوطه تا مدت زمان زیادی بایگانی شود. بنابراین دادگاه مدت زمان وقت احتیاطی را مشخص می کند تا در زمان مقرر پرونده به دادگاه ارجاع داده شود و برای اتخاذ تصمیم نهایی تحت نظر قاضی قرار گیرد.

به عنوان مثال بر اساس تبصره ماده 220 قانون آیین دادرسی مدنی، در صورت قبول درخواست وکیل، وقت نظارت به پرونده داده می شود.

 

رای در دادگاه های حقوقی به چه شکلی صادر می شود؟

رعایت تشریفاتی که توسط قاضی رسیدگی کننده تعیین شده است، جهت صدور رای الزامی می باشد که مهم ترین آن ها به صورت زیر است:

از مهم ترین شرایطی که دادگاه می بایست داشته باشد، ذکر دلایل صدور رای و مستند بودن آن ها است. طبق اصل 166 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، آرا و احکام صادره توسط دادگاه می بایست مستدل و همچنین مستند به اصول و مواد قانونی باشد که طبق آن ها رای صادر شده است.

مستدل نکردن احکام توسط قضات، پیگرد قانونی (مجازات اسلامی تا درجه 6 که شامل حکم انفصال دائم از خدمات قضایی است) دارد. دلایلی مبنی بر مکتوب کردن علت و جهات رای صادره وجود دارد.

بیان کردن و روشن بودن دلایل و جهات رای به طرفین پرونده این اجازه را می دهد که از صحت رای صادر شده اطمینان حاصل نمایند و همچنین نسبت به عواملی که باعث صدور رای به نفع آن ها یا برعلیه آن ها شده است آگاهی پیدا کنند.

دلیل دیگر این امر به علم روانشناسی باز می گردد، به این منظور که هرچیزی در ذهن انسان خوب جا افتاده باشد، روشن تر بیان می گردد. گاهی اوقات پیش می آید که قاضی قلم را در دست می گیرد و قصد دارد روی کاغذ نظر خود را مکتوب کند اما متوجه می شود که نظر او پایه و اساس محکمی ندارد. پس ملزم بودن دادرس مبنی بر این که نظر خود را با دلایل روشن و اساسی مکتوب کند به این خاطر است که دادرس خود متوجه ارزش و صحت رای خود باشد.

مدت زمان وقت نظارت دفتر یا وقت احتیاطی چه مدت است؟

زمان وقت نظارت یا وقت احتیاطی مشخص نیست و رییس دفتر بعد از صادر کردن استعلام، با در نظر گرفتن تعداد استعلام ها یا اداره مربوط، زمان لازم را تخمین زده و وقت نظارت یا وقت احتیاطی را اعلام می کند. لازم به ذکر است که خود قاضی هم قادر است مدت زمان وقت نظارت را به دفتر ابلاغ نماید.

در کنار وقت نظارت دفتر یا وقت احتیاطی، وقت دیگری تحت عنوان “وقت فوق العاده” وجود دارد که با وقت نظارت تمایز دارد. وقت فوق العاده به این معنا است که  دادگاه در زمانی غیر از زمان تعیین شده در دفتر اوقات یا سایت، به صورت عادی یا خارج از نوبت برگزار می گردد. معمولا این دادگاه بدون حضور طرفین پرونده و برگزار شده و نسبت به رسیدگی و صدور حکم اقدام می شود.

به عنوان نمونه طبق ماده 120 آیین دادرسی مدنی ” برای طلب خسارت نیازی به انجام دادن قوانین یا پرداخت نمودن هزینه دادرسی نیست. مفاد تقاضا به طرف پرونده اعلام می شود تا در صورت داشتن دفاع، طی مدت زمان 10 روز بعد از تاریخ ابلاغ، دفاعیات را با ذکر دلیل اعلام نماید. حال دادگاه در زمان فوق العاده دلایل طرف یا طرفین را بررسی کرده و رای را اعلام می کند. رای صادره در این زمان قطعی می باشد.”

می توان گفت بین زمان عادی و زمان خارج از نوبت از یک طرف و زمان فوق العاده از طرفی دیگر تفاوت اساسی وجود دارد چراکه وقت فوق العاده جزو اوقات از پیش تعیین شده نیست و حضور طرفین پرونده در دادگاه الزامی نمی باشد.

وقت فوق العاده به صورت دقیق در ماده 29 قانون اجرای احکام مدنی آورده شده است “در موارد حدث اختلافات در مفاد حکم، طرفین پرونده قادراند از دادگاه درخواست رفع اختلافات را داشته باشند.

حال دادگاه در زمان فوق العاده به اختلافات رسیدگی نموده و در صورت امکان اختلافات را رفع می کند. اگر پرونده رسیدگی بیشتری نیاز داشته باشد، یک رونوشت از درخواست رسیدگی را به طرفین پرونده ارسال کرده و آن ها را به یک جلسه خارج از نوبت دعوت خواهد کرد.  حضور نداشتن هر یک از آن ها سبب تاخیر در رسیدگی به پرونده نخواهد شد.”

صادر شدن حکم از جانب دادگاه دارای تشریفاتی است که از طریق قضات دادگاه ها و دفاتر شعب انجام می شود. در صورتی که اقدام های لازم برای پرونده مورد نظر انجام شده و پرونده برای صدور حکم مهیا باشد، ابتدا قاضی دادگاه حکم را به صورت دستی آماده کرده و آن را امضا می کند. حال جهت آن که حکم به صورت دادنامه تنطیم شود، به دفتر فرستاده می شود.

بعد از آن که حکم دادگاه در برگه مخصوص به چاپ برسد، به صورت دادنامه در می آید و دوباره به امضای قاضی می رسد.

طبق ماده 259 قانون آیین دادرسی مدنی، بعد از اعلام پایان دادرسی توسط دادگاه، اگر دادگاه نتواند در همان زمان انشای رای کرده و به طرفین دعوا اعلام نماید، می بایست حداکثر ظرف یک هفته انشای رای کند.

صدور حکم توسط دادگاه نباید به صورت عام وکلی باشد، بلکه می بایست تنها نسبت به پرونده مورد نظر به صورت خاص انشای رای نماید.

 

نکاتی که می بایست در حکم صادره از جانب دادگاه نوشته شود:

• تاریخ صدور حکم
• مشخصات کامل طرفین پرونده یا نمایندگان قانونی یا وکلای آن ها با قید نشانی سکونت
• موضوع پرونده و شکایت اصحاب دعوا
• علت ها
• جهات
• مستندات
• مواد و اصولی که دادگاه بر اساس آن ها حکم را صادر کرده است
• مشخصات قاضی حکم دهنده

بر اساس اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، دادرس پرونده مکلف است رای هر دعوا را طبق قوانین مدنی صادر کند.

اگر در پرونده مربوطه قانون ناقص یا موجود نباشد، با توجه به اصل 167 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، قاضی باید به منابع موثق اسلامی یا فتوی های معتبر رجوع کرده و رای را صادر نماید. طبق این اصل، رعایت قانون بر سایر موارد ارجعیت دارد و در صورت ناقص بودن قانون، منابع موثق اسلامی و پس از آن فتوی های معتبر در اولویت قرار دارند.

طبق ماده 3 قانون آیین دادرسی مدنی، بعد از موارد بالا باید به اصول حقوقی مراجعه شود که بر اساس موازین شرعی تدوین شده اند.

حتی در صورت مجتهد بودن قاضی، حکم دادگاه می بایست مستند باشد. لازم به ذکر است در حالی که دادرس پرونده نظر اجتهادی خود را با قانون مغایر بداند، باید از صدور حکم خود داری کرده و پرونده به یک شعبه دیگر فرستاده شود.

 

جلسه دادرسی چیست و شامل چند نوع است؟

جلسه دادرسی به صورت کلی شامل زمان عادی، زمان خارج از نوبت و زمان فوق العاده می شود. معنای لغوی زمان فوق العاده عبارت است از: نوعی نشست، جمع شدن عده ای از افراد به منظور مستمع شدن از یک نطق با داشتن رییس یا اجتماع برای انجام یک امر.

معنی لغوی دادرسی هم عبارت است از: قضا و رسیدگی به دادخواهی، اجرای قانون، اجرای عدالت و محاکمه .

بنا به تعریف فوق جلسه دادرسی به معنی اجتماع عده ای از افراد جهت رسیدگی به داد خواهی و اجرا شدن عدالت و محاکمه می باشد.

منظور ازدادگاه در وقت اضافه، در پرونده های مقید به وقت نظارت دفتر چیست؟

مدیر دفتر داد خواست و پیوست های داد خواست را تنظیم کرده و دادگاه آن را بررسی می کند، اگر دادگاه پس از بررسی پرونده، ابعاد و جزییات آن را به خوبی درک کند، دستور صدور رای دادرسی را صادر کرده و آن را به دفتر برگشت می دهد. سپس زمان دادرسی از جانب مدیر دفتر معین شده و به طرفین پرونده ارسال می شود.

یک نسخه ثانویه از دادخواست به همراه پیوست های ان برای خوانده ارسال می شود.( در پرونده های حقوقی به فردی که به دادگاه شکایت کرده خواهان و به فردی که علیه او شکایت شده خوانده گفته می شود) سپس یک جلسه تشکیل شده که علی القاعده اولین جلسه دادرسی محسوب می شود

اگر ابعاد پرونده کاملا مشخص بوده و در صدور رای آن هیچ ابهامی وجود نداشته باشد، دادگاه موظف است در پایان جلسه حکم قطعی را صادر نماید مگر آن که بنا به دلایل قانونی، پرونده نیازمند تشکیل جلسه دیگری باشد که در این صورت می بایست علت تشکیل دوباره جلسه و تاریخ و ساعت دقیق آن تعیین شده و به طرفین پرونده ابلاغ گردد.

بنابراین تشکیل جلسات بعدی پس از جلسه اول دادرسی مغایر با اصول بوده و در صورت نیاز به تشکیل آن لازم است دلایل ان با صراحت بیان شود. با این حال بازهم در مواردی پس از خاتمه جلسه اول دادرسی، صدور حکم قطعی امکان پذیر نبوده و دادگاه ناچار است دادرسی را ادامه دهد.

ارسال اخطاریه برای طرفین دعوا همواره سبب تشکیل جلسه دادرسی نمی شود و در هر یک از حالات فوق معمولا صدور حکم از جانب دادگاه در اولین جلسه ممکن نبوده و نیاز است جلسه ای دیگر تعیین شده و به طرفین پرونده ابلاغ گردد یا به عبارتی دیگر تجدید جلسه شود.

در برخی از پرونده ها به علت پیچیده بودن موضوع آن ها، دادگاه قادر نخواهد بود در یک جلسه رسیدگی های لازم را انجام دهد. بنابراین وقت جلسه دادرسی علی الاصول و با توجه به دفتر اوقات دادگاه، توسط دفتر دادگاه تعیین می گردد.

اوقات دادگاه هر روزه مابین پرونده هایی که باید در آن روز مورد رسیدگی و بررسی قرار گیرند تقسیم شده و به هر پرونده با توجه به حساسیت و پیچیدگی آن زمانی بین 15 دقیقه الی 2 ساعت یا بیشتر اختصاص داده خواهد شد. با این شرایط زمان بررسی و رسیدگی به هر پرونده از قبل تعیین شده و با توجه به زمان پرونده های قبل و بعد از آن محدود شده است.

با توجه به مطالب فوق، دادگاه برای رسیدگی به پرونده و همچنین مستمع شدن از اظهارات طرفین دعوا زمان محدودی را در اختیار دارد که باید زمان خود را به گونه ای تنظیم کند که برای اجرای دستور جلسه یا شنیدن اظهارات کفایت کند. در صورتی که زمان برای رسیدگی مقدور نباشد، دادگاه در پایان جلسه دادرسی تشکیل مجدد جلسه را اعلام نموده و آن را به طرفین پرونده ابلاغ خواهد کرد.

 

قواعد نگارش حکم دادگاه:

احکام صادره از طریق دادگاه های کشور از قوائد و اسلوب خاصی تبعیت می کند. در واقع، دادگاه بعد از اعلام پایان رسیدگی به پرونده، نسبت به صدور و نوشتن رای اقدام می کند. به طور معمول رای دادگاه با خط دادرس نوشته می شود و دارای سه بخش است.

در بخش مقدمه رای، خلاصه دعوا و دفاعیات، دلایل و استدلالات آن ها و همچنین هدف و خواسته دعوا مکتوب شده است.

در بخش اسبات موجهه دادگاه دلایل و مستندات ادعا ها، دفاعیات و اظهارات یکی از طرفین پرونده همچنین ابعاد و اسباب رای قاطع را برای رسیدن به نتیجه رای تشریح می کند.

در نهایت در بخش نتیجه و یا مفاد رای که بر اساس آن اختلافات طرفین دعوا برطرف می شود، ذکر شده است.

رای صادره به صورت فوق مکتوب می شود و تاریخ صدور رای از طریق دادرس ثبت شده و به مهر او می رسد. حال همراه با پرونده مورد نظر به دفتر دادگاه ارجاع داده شده تا به صورت دادنامه تنظیم گردد. دادنامه یک برگ چاپی مخصوص است که توسط وزارت دادگستری تنظیم شده و به منظور ثبت احکام در اختیار دادگاه قرار می گیرد.

حال حکمی که توسط دادرس صادر شده به صورت دقیق و شفاف روی دادنامه مکتوب شده و به امضای دادرس می رسد. بعد از آن که رای صادره به صورت دادنامه تنظیم شود، برای طرفین دعوا ارسال می گردد.

 

آیا تعیین وقت نظارت دفتر در دادگاه تجدید نظر ضرورت دارد؟

قاضی پرونده  بعد از اعلام خاتمه دادرسی رای را به طرفین دعوا اعلام می کند و اگر قادر به صدور رای در جلسه دادرسی نباشد، به مدت یک هفته زمان دارد تا انشای رای دهد. رای صادر شده توسط قاضی باید به صورت دقیق و مرتبط با همان دعوا و طبق قانون بوده و نباید به صورت کلی و عام باشد.

 

تعیین وقت پرونده های مقید به وقت نظارت دفتر به چه شکل انجام می شود؟

پرونده مورد نظر توسط دادگاه تجدید نظر بررسی شده و اگر پرونده از نظر تحقیقاتی مشکلی داشته باشد برای بررسی و رفع مشکل تحقیقات به دادسرای مرتبط ارسال می گردد و چنانچه رای صادره به صورت قرار باشد باید تصمیمی نسبت به آن اتخاذ گردد و در صورتی که دادگاه رسیدگی کننده بدوی حکمی را صادر کند که فاقد صلاحیت محلی یا ذاتی باشد، پرونده جهت رسیدگی به مراجع صالح ارجاع داده می شود.

اگر متهم قابل تعقیب نبوده و مشمول عفو عمومی شده باشد، رای صادره باطل شده و جلسه بدون تعیین وقت رسیدگی و همچنین بدون حضور طرفین پرونده جهت صدور رای تشکیل خواهد شد.

طبق قوانین، دادگاه مکلف است وقت رسیدگی را تعیین کرده و طرفینی که حضور آن ها در جلسه الزامی است را دعوت نماید و نسبت به صدور رای اقدام کند. همین موضوع سبب طولانی شدن جلسات دادرسی می گردد.

دادگاه تجدید نظر در صورت لزوم نسبت به تعیین وقت رسیدگی اقدام می نماید اما در بسیاری از پرونده ها در مراحل جلسات دادگاه بدوی یا تحقیقات مقدماتی دادسرا، طرفین پرونده اظهارات و دلایل خود را بیان می کنند  و پرونده در مرحله تجدید نظر خواهی در لایحه تجدید نظر خواه قرار گرفته و طرفین ادعا ها و دلایل خود را بیان می کنند. حال  به پرونده مربوطه بدون نیاز به وقت دادرسی رسیدگی خواهد شد.

 

 انواع اوقات رسیدگی در دادگاه کدام اند؟

الف) وقت نظارت

وقت احتیاط یا وقت نظارت دفتر در آیین دادرسی مدنی بیان نگشته است اما این موضوع بنابر ضرورت احکام در دادگاه مشخص می گردد. تعیین وقت نظارت دفتر به این دلیل است که پرونده از جریان رسیدگی خارج نشود چراکه در صورت ثبت شدن پرونده از جانب دفتر اوقات، در موعد مقرر به آن رسیدگی خواهد شد.

وقت نظارت در مواقعی تعیین می شود که پرونده لازم است تحت نظر دادگاه باقی بماند تا دادگاه تبعات اقدامی که دستور آن صادر شده است را مورد بررسی قرار دهد و تصمیم نهایی را به پرونده اتخاذ کند.

 

ب) وقت رسیدگی

 

  _ وقت رسیدگی عادی

در زمان رسیدگی عادی طرفین پرونده به یک جلسه برای بررسی به پرونده دعوت می گردند و همچنین در مواردی که قاضی دستور تعیین زمان رسیدگی را صادر می کند، دفتر می بایست وقت رسیدگی به پرونده را بر اساس اوقات عادی و حفظ نوبت تعیین کند. (معمولا منظور از تعیین وقت رسیدگی از جانب دادگاه، همان وقت معمولی است.)

 

_ وقت رسیدگی خارج از نوبت

وقت رسیدگی خارج از نوبت شامل مواقعی است که قاضی مکلف به رسیدگی به پرونده هایی مانند دعواهای تصرف عدوانی یا جلوگیری از حق مزاحمت ملکی باشد. بر اساس ماده 177 قانون آیین دادرسی مدنی پرونده هایی از این قبیل خارج از نوبت رسیدگی می شوند.

در برخی از موارد ممکن است دادگاه به این موضوع چندان توجهی نداشته باشد که این امر مغایر قانون است.

پرونده هایی مانند دعوا های مطالبه وجه چک یا مطالبه خسارت های ناشی از تصادفات رانندگی شامل رسیدگی خارج از نوبت می شوند. غیر از نص صریح قانونی، امکان دارد رییس قوه قضاییه در رابطه با پرونده هایی که در مناطق خاص قرار دارند و شامل موضوعات خاصی می شوند، بخشنامه ای مبنی بر رسیدگی خارج از نوبت تنظیم کند.

 

_ وقت رسیدگی نزدیک

بر اساس مواد 100 قانون آیین دادرسی : ” در صورتی که دادگاه در موعد مقرر تشکیل نگردد یا موانعی برای رسیدگی به پرونده موجود باشد، دادگاه نزدیک ترین زمان ممکن را برای رسیدگی به پرونده اعلام می کند.

تبصره: در مواقعی که طرفین دعوا نقشی در تشکیل نشدن دادگاه نداشته باشند، حداکثر زمان رسیدگی دوماه خواهد بود.

 

ج)  وقت فوق العاده

 

وقت فوق العاده از قبل در دفتر ثبت اوقات ثبت نمی شود؛ امکان دارد شرایط به گونه ای باشد که قاضی پرونده را بررسی کرده و تصمیم نهایی را اتخاذ نماید.

به عنوان مثال پرونده ای به علت ابهاماتی از اجرای احکام، توسط قاضی بررسی شده و قاضی نسبت به رفع ابهام آن اقدام نماید.

 

“اگر برای پرونده ای به علت عدم نیاز به تعیین وقت نظارت، زمان مشخصی تعیین نشده باشد و پس از بررسی پرونده برای قاضی ابهاماتی به وجود بیاید، برای بررسی مجدد پرونده و صدور رای یک جلسه تشکیل می شود که به آن جلسه دادرسی فوق گفته می شود.”

 

آیا با انواع دفاتر رسیدگی در دادگاه آشنایی دارید؟

_ دفتر عرایض

دادخواست ها و شکوائیه ها (حقوقی یا کیفری) که بعد از تمبر خوردن و ثبت شماره از طرف معاون ارجاع به شعبه مورد نظر فرستاده می شوند، توسط مدیر دفتر بررسی شده و ثبت می شوند. شماره پرونده همان شماره ثبت شده در دفتر ثبت عرایض است که کلاسه اختصاصی پرونده نیز نامیده می شود.

دادخواست مربوطه  مهر شده و کلاسه اختصاصی آن روی مهر پرونده نوشته می شود. پس از صادر شدن رای، نتیجه رای صادر شده از جانب دادگاه به طور دقیق و کامل در دفتر ثبت عرایض و در ستون شماره ی ثبت شده، نتیجه اقدام مکتوب می شود.

 

_ دفتر اندیکاتور

دفتر اندیکاتور کلید و نماینده ی تمامی دفترهای شعبه دادگاه است که کلیه نامه های وارد شده و صادر شده در آن جا ثبت گردیده است. با رجوع به این دفتر می توان از وصول استعلاماتی که از مراجع دیگر برای دادگاه ارسال شده یا برگشت و عدم برگشت ابلاغیه های ارسالی اطمینان حاصل کرد.

 

_ دفتر ثبت لوایح

کلیه لایحه هایی که طرفین دعوا، کارشناسان، وکلا و نمایندگان ، مترجمان و… تنطیم می کنند در دفتر ثبت لوایح ثبت شده و شماره ثبت آن به  تنظیم کننده لایحه اعلام می شود. در خصوص ثبت لوایح لازم است هویت تنظیم کننده لایحه از سوی دادرس یا رییس دادگاه و یا مدیر دفتر احراز گردیده و در صورت عدم ثبت دستور از جانب اشخاص فوق، لایحه ای ثبت نخواهد شد.

در مرحله ای از رسیدگی به پرونده ها تبادل لوایح صورت می گیرد که در صورت صدور رای و اعتراض یکی از طرفین پرونده، تجدید نظر به تجدید نظر خوانده ابلاغ و به او تذکر داده می شود که ظرف مدت 10 روز نسبت به تبادل لوایح اقدام نماید.

 

_ دفتر ثبت ارجاعی

دفتر ثبت ارجاعی در کلیه شعب عمومی دادگستری های کشور وجود دارد. دادگستری های مختلف کشور پرونده های نیابتی را به دادگستری مربوطه ارسال کرده و پس از انجام اقدامات و رسیدگی های لازم توسط ریاست دادگستری، پرونده مذکور به معطی نیابت اعاده شده و در دفتر ارجاعی منعکس می گردد.

نیابت قضایی شامل مواردی می باشد که بنا به دلایلی از جمله بررسی محلی یا گزارش از محلی ها، پرونده خارج از مکان دادگاه رسیدگی کننده مورد بررسی قرار می گیرد.

 

_ دفتر ارسال و مراسلات

دفتر ارسال و مراسلات بیان کننده نامه هایی است که از سوی دفتر دادگاه به ادارات، مراجع و… فرستاده شده است. در این دفتر از شخصی که نامه را تحویل می گیرد، امضا (به عنوان رسید) گرفته می شود.

 

_ دفتر ثبت اوقات

دفتر ثبت اوقات در خود شعبه مربوطه قرار دارد و اوقات رسیدگی،اداری و نظارت در آن ثبت می شود. با رفتن به این دفتر می توان از روز و ساعات رسیدگی به پرونده ها، نام طرفین دعوا و نتیجه دعوا اطلاع پیدا کرد.

به عنوان نمونه دادگاه برای کسب اطلاع از روز و ساعات رسیدگی به پرونده ها به این دفتر مراجعه می کند. در زمان رسیدگی لازم است برای اصحاب دعوا ابلاغیه ارسال گردد.

در واقع وقت رسیدگی مربوط به اصحاب دعوا بوده و در صورت تعیین وقت رسیدگی، طرفین یا وکلای آن ها باید در دادگاه حضور یافته یا لایحه ای ارسال کنند. در صورت عدم حضور و همچنین عدم ارسال لایحه، وقت رسیدگی تنها یک بار تجدید می شود.

اگر در وقت رسیدگی مجدد نیز طرفین مذکور حاضر نشده و لایحه ای ارسال نکنند، قاضی رای غیابی را صادر می کند.

 

_ وقت اداری

وقت اداری تنها خاص دادگاه بوده و دادگاه در هر زمان می تواند آن را تغییر دهد. چنانچه پرونده ای نیازمند استعلام از سازمان یا اداره دیگری باشد و پاسخ استعلام در زمان مقرر اداری ارسال شود، می توان قبل از سر رسید وقت اداری یا احتیاطی نسبت به رسیدگی پرونده اقدام نمود. در هر روز به طور معمول 2 وقت اداری و 4 وقت رسیدگی تعیین می شود.

ساعات دادرسی به پرونده مذکور، شماره پرونده مذکور، تاریخ رسیدگی به پرونده مذکور، نام طرفین پرونده و نتیجه دادرسی در این دفتر ثبت می شود.

 

_ دفتر آمار یا دفتر ثبت دادنامه

ثبت و وارد شدن درخواست ها و پرونده ها در این گونه دفاتر بر عهده منشی دادگاه بوده و احکام صادره از جانب دادگاه به ترتیب ثبت می شوند. شماره دادنامه از شماره های ترتیبی که در این دفتر ثبت می گردد دفتر تشکیل می شود.

دادنامه ها همراه با شماره پرونده، موضوع دعوا، تاریخ صدور رای، نام طرفین پرونده و مفاد رای ثبت می گردند.

در رابطه با مفاد رای؛ چنانچه رای صادره شامل چند بخش باشد، باید خلاصه ای از هر بخش مکتوب شود. در این گونه موارد هر بخش خود به تنهایی یک رای به شمار می آید.

به طور کلی، خلاصه ثبت شده از پرونده ها می بایست به گونه ای باشد که در صورت ضرورت مراجعه به پرونده و در دسترس نبودن آن، بتوان با مراجعه به آرای ثبت شده در دفتر ثبت آمار نسبت به موضوع اطلاع پیدا کرد.

 

_ دفتر ثبت تجدید نظر

بر اساس ماده 244 قانون آیین دادرسی کیفری و طبق ماده 28 قانون تشکیل دادگاه های انقلاب، داد خواست تجدید نظر برای دادگاه صادر کننده رای ارسال شده و باید سریعا به ثبت برسد. در دفتر ثبت تجدید نظر، تجدید نظر خواهی همراه با تاریخ، شماره دادنامه تجدید نظر خواسته و نام طرفین پرونده به ثبت می رسد. چنانچه پرونده به مرجع تجدید نظر ارجاع داده شود، شماره ثبت تجدید نظر و شماره ارسال مکتوب می شود و بعد از اینکه پرونده از مرجع تجدید نظر باز گردد، این امر در دفتر ثبت تجدید نظر خواهی اخذ خواهد شد.

 

_ دفتر ثبت فرجام خواهی

با ارائه درخواست فرجام خواهی به دادگاه، فرجام خواهی انجام می شود. دادخواست طرفین از طریق مدیر دفتر دادگاه ثبت شده و نام فرجام خواه و طرف او و همچنین تاریخ ارائه دادخواست همراه با شماره ثبت به ارائه کننده فرجام خواهی اعلام می شود. علاوه بر این روی تمامی برگه های دادخواست تاریخ ارائه درخواست قید خواهد شد.

_ دفتر زندان

ثبت دفتر زندان از وظایف منشی دادگاه است. شماره ردیف، نام کامل متهم و تاریخ ورود او به زندان در این دفتر ثبت می شود.

همچنین اینکه مجرم چه نوع جرمی را مرتکب شده و چه نوع قراری برای او صادر شده در این دفتر ثبت می شود.

 

_ دفتر اجرائیه

دفتر اجرائیه مختص مدیر دفتر بوده و پرونده هایی که رای آن ها قطعی باشد در این دفتر ثبت می گردند. معمولا پرونده های مربوط به اداره امور اجتماعی یا اداره کار که در آن ها حکم مبنی بر محکومیت کارفرما صادر شده است، در این دفاتر ثبت می شود.

 

وظایف و اختیارات مدیر دفتر در رابطه با اقدامات لازم برای اتخاذ تصمیم دادگاه کدام اند؟

ممکن است دادگاه قرار های اعدادی چون: قرار رسیدگی به ادعای جعل، قرار شنیدن شهادت شهود، قرار کارشناسی، سوگند شرعی یا گزارش های محلی را صادر کند یا اینکه دستورات اداری مانند: قرار رسیدگی توأم یا مطالبه پرونده های دیگر را بدهد

در این گونه مواقع مدیر دفتر موظف است دستورات و احکام صادره از دادگاه را به خوبی بررسی نموده و در صورت وجود ابهام یا نامفهوم بودن دستورات، جلسه دادگاه را با دقت بررسی کند. در صورتی که ابهامات رفع نگردد، لازم است از دادرس سوال نماید. حال مدیر دفتر می بایست انجام دستورات دادگاه را به کارکنان دفتر به صورت کامل آموزش دهد.

 

مدیر دفتر بعد از صادر شدن رای از جانب دادگاه چه وظیفه ای دارد؟

مدیر دفتر مکلف است بعد از صادر شدن رای از جانب دادگاه، رای صادره در دفتر آراء ثبت نماید. در این صورت پرونده از لیست پرونده های در حال جریان کنار رفته و رای صادره پاک نویس می شود. حال یک رونوشت از رای نهایی (دادنامه) برای ابلاغ تنظیم می گردد.

دادنامه شامل مقدمه و متن رای صادره می گردد. دادنامه می بایست تا 5 روز پس از تاریخ صدور رای از جانب دادگاه تنطیم شود. دادنامه پس از تنطیم شدن توسط قاضی امضا می شود و در ادامه یک نسخه دیگر از آن رونوشت می شود و به امضای مدیر دفتر می رسد.

از اینکه حوصله کردید و تا پایان مطلب با ما بودید، از شما سپاس گذاریم….