محمد مقیسه (۱۳۳۵–۲۹ دی ۱۴۰۳)، معروف به حاج ناصر یا ناصریان، یکی از قضات برجسته و روحانیان جمهوری اسلامی ایران بود که در دوره‌های مختلف مسئولیت‌های مهم قضایی را بر عهده داشت. وی در طول دوران خدمت خود در سمت‌های مختلف قضایی، نقش کلیدی در رسیدگی به پرونده‌های امنیتی، سیاسی و اقتصادی ایفا کرد. محمد مقیسه در ۲۹ دی ۱۴۰۳ در یک حمله مسلحانه در مقابل ساختمان دیوان عالی کشور به شهادت رسید.
زندگی و تحصیلات
محمد مقیسه در سال ۱۳۳۵ در سبزوار، ایران متولد شد. تحصیلات او در حوزه علمیه صورت گرفت و او در طول سال‌های اولیه انقلاب اسلامی به دستگاه قضایی پیوست. وی فعالیت خود را از ابتدای انقلاب در دادسرای انقلاب آغاز کرد و به‌مرور در سمت‌های مختلفی در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی قرار گرفت.
سوابق شغلی و مسئولیت‌ها
۱. دادیاری و نظارت بر زندان‌ها
- محمد مقیسه از اوایل دهه ۱۳۶۰ فعالیت خود را در دستگاه قضایی با نام مستعار ناصریان آغاز کرد.
- در سال ۱۳۶۴ به‌عنوان ناظر زندان قزل‌حصار منصوب شد.
- پس از بسته شدن زندان قزل‌حصار، به‌عنوان دادیار و ناظر زندان رجایی‌شهر (گوهردشت) خدمت کرد.
- او در این دوران به‌عنوان یکی از قضات با سابقه در رسیدگی به پرونده‌های امنیتی و سیاسی شناخته شد.
۲. ریاست شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران
- از دهه ۱۳۸۰ تا آبان ۱۳۹۹، محمد مقیسه ریاست شعبه ۲۸ دادگاه انقلاب تهران را بر عهده داشت.
- وی در این سمت، مسئول رسیدگی به پرونده‌های مهمی از جمله فعالان سیاسی، معترضان جنبش سبز (۱۳۸۸)، روزنامه‌نگاران، هنرمندان، و زندانیان عقیدتی بود.
- او در این دادگاه احکام سنگین و مهمی از جمله حبس‌های طولانی‌مدت و اعدام برای متهمان پرونده‌های امنیتی و سیاسی صادر کرد.
۳. انتقال به دیوان عالی کشور
- در آبان ۱۳۹۹، محمد مقیسه به‌عنوان قاضی شعبه و دادرس دیوان عالی کشور منصوب شد. این انتقال به‌عنوان ارتقای مقام در دستگاه قضایی جمهوری اسلامی ایران محسوب شد.
- در دیوان عالی کشور، وی به پرونده‌های قضایی در بالاترین سطح رسیدگی می‌کرد.
پرونده‌های مهم قضایی
محمد مقیسه به‌عنوان قاضی پرونده‌های امنیتی و سیاسی، در رسیدگی به چندین پرونده مهم نقش داشت:
پرونده‌های سیاسی و امنیتی
- جنبش سبز (۱۳۸۸):
- وی بسیاری از معترضان به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۸۸ از جمله فعالان سیاسی و دانشجویی را محاکمه کرد.
- از جمله، بهاره هدایت و میلاد اسدی از اعضای دفتر تحکیم وحدت که به ترتیب به ۹ و ۷ سال حبس محکوم شدند.
- پرونده هنرمندان:
- کیوان کریمی (فیلم‌ساز) به جرم ساخت فیلم درباره گرافیتی‌های تهران به ۶ سال زندان و شلاق محکوم شد.
- فاطمه اختصاری و سید مهدی موسوی (شاعران) به‌دلیل اشعار سیاسی-اجتماعی خود به حبس و شلاق محکوم شدند.
- پرونده رهبران بهایی:
- وی به پرونده رهبران جامعه بهایی ایران رسیدگی کرد و احکام سنگینی برای آنان صادر کرد.
- پرونده نسرین ستوده:
- قاضی مقیسه حکم سنگینی برای نسرین ستوده، وکیل و فعال حقوق بشر، صادر کرد که بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌ها داشت.
- پرونده بابک زنجانی:
- وی در سال ۱۳۹۶ به پرونده موسوم به «فساد بزرگ نفتی» رسیدگی کرد که یکی از اصلی‌ترین متهمان آن بابک زنجانی بود.
- پرونده شاخ‌های اینستاگرامی:
- رسیدگی به پرونده‌های مربوط به فعالیت‌های غیرقانونی در فضای مجازی نیز در کارنامه وی قرار دارد.
پرونده‌های اقتصادی
- وی در رسیدگی به پرونده‌های فساد اقتصادی از جمله پرونده مهدی هاشمی (فرزند اکبر هاشمی رفسنجانی) نقش داشت.
تحریم‌های بین‌المللی
محمد مقیسه به‌دلیل نقش خود در صدور احکام سنگین علیه معترضان، فعالان سیاسی و روزنامه‌نگاران، مورد تحریم‌های بین‌المللی قرار گرفت:
- اتحادیه اروپا (۲۰۱۱): وی به‌دلیل نقض حقوق بشر از ورود به کشورهای این اتحادیه ممنوع شد و دارایی‌هایش در اروپا توقیف گردید.
- وزارت خزانه‌داری آمریکا (۲۰۱۹): وی در فهرست تحریم‌های ایالات متحده قرار گرفت. اموال او ضبط شد و هرگونه معامله مالی با وی ممنوع گردید.
- کانادا (۲۰۲۳): دولت کانادا نیز به‌دلیل نقض فاحش حقوق بشر، محمد مقیسه را تحریم کرد.
شهادت
در تاریخ ۲۹ دی ۱۴۰۳، محمد مقیسه و قاضی علی رازینی در یک حمله مسلحانه در مقابل ساختمان دیوان عالی کشور در تهران به شهادت رسیدند. ضارب پس از انجام این حمله، اقدام به خودکشی کرد. این حادثه به‌عنوان یک حمله تروریستی شناخته شد و واکنش‌های گسترده‌ای در داخل و خارج از کشور به دنبال داشت.
ویژگی‌ها و دیدگاه‌ها
محمد مقیسه شخصیتی شناخته‌شده به‌عنوان قاضی سخت‌گیر در پرونده‌های امنیتی و سیاسی بود. او خود را متعهد به اجرای قوانین جمهوری اسلامی می‌دانست و به‌عنوان فردی شجاع و قاطع در دستگاه قضایی ایران شناخته می‌شد. در عین حال، احکام صادره از سوی وی همواره مورد انتقاد فعالان حقوق بشر و نهادهای بین‌المللی قرار داشت.
میراث و یادبود
شهادت محمد مقیسه به‌عنوان یکی از قضات برجسته جمهوری اسلامی، وی را به یکی از چهره‌های ماندگار دستگاه قضایی تبدیل کرد. از وی به‌عنوان قاضی‌ای یاد می‌شود که بیش از سه دهه از عمر خود را وقف اجرای عدالت و رسیدگی به پرونده‌های حساس کرد. روحش شاد و یادش گرامی.
