در تعریف قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مال منقول شامل کالاها یا وسایل و امکانات متعلق به یک فرد هستند که امکان جابجا کردن یا نقل مکان این اموال وجود دارد. در واقع اموال منقول به مواردی اطلاق می‌شوند که اگر آنها را از یک نقطه به نقطه دیگر منتقل کنیم؛ هیچ خسارت یا تغییری در مال به وجود نخواهد آمد.
مال منقول گاهی اوقات ممکن است در اثر برخی از تغییرات به مال غیر منقول تبدیل بشود. تحت چنین شرایطی تبصره‌های خاصی تعریف شده‌اند که با توجه به آنها امکان تبدیل مجدد مال منقول به غیر منقول بررسی شده است. همچنین نکته دیگری که در رابطه با این اموال وجود دارد آسیب ندیدن آنها در حین جابجایی است. در ادامه به توضیح دقیق تبصره‌های مرتبط به مال منقول و همچنین سایر توضیحات لازم در این زمینه پرداخته‌ایم.
مال منقول چیست؟
به تعریف ماده ۲۲ قانون معدنی اموال و امکاناتی که میتوان آنها را بدون ایجاد هرگونه تغییر یا خرابی از مکانی به مکان دیگر منتقل کرد؛ اموال منقول یا قابل انتقال هستند. این اموال را همچنین میتوان به شیوه‌های مختلفی به مال غیر منقول یا غیر قابل انتقال تبدیل کرد. البته این مسئله درباره همه اموال منقول صدق نمی‌کند و فقط برخی از آنها چنین قابلیتی را دارند.
از جمله اموال منقولی که میتوان آن را به مال غیر منقول تبدیل کرد؛ می‌توانیم به آهن آلات یا فلزاتی که با استفاده از آنها ساختمان سازی انجام می‌شود؛ اشاره کنیم. همچنین اموال غیر منقول در صورتی که از مکان ثابت خود به جای دیگری انتقال پیدا کنند؛ دیگر مال منقول به حساب نخواهند آمد.
بنابراین مطابق ماده ۲۱ قانون معدنی اموال منقولی مانند مصالح ساختمانی که پس از ساخت ساختمان در یک قسمت ثابت می‌شوند و در صورت انتقال کیفیت خود را از دست می‌دهند؛ دیگر منقول به حساب نخواهند آمد. در واقع پیش از دسته‌بندی اموال منقول و غیرمنقول باید حتماً امکان جابجا کردن آنها را بررسی کنیم.
انواع مال منقول
مال منقول انواع مختلفی دارد که هر کدام دارای تعریف متفاوتی هستند. به طور مثال برخی از انواع مال منقول یک نوع وسیله قابل لمس و موجودی هستند که میتوان آنها را با استفاده از وسایل نقلیه جابجا کرد.
اما برخی از اموال دیگر علی رغم اینکه امکان جابجایی آنها وجود دارد؛ مال منقول محسوب نمی‌شوند. این دست از اموال در واقع مجازی هستند و با توجه به حکم خاصی تعریف شدند. همچنین در کنار این موارد، اموالی که به دنبال حکمی شرایط دریافت آنها فراهم شده باشد؛ نوع دیگری از اعمال منقول هستند.
اموال منقول ذاتی
در واقع اموال منقول ذاتی همان اموالی هستند که در دنیای واقعی به صورت فیزیکی وجود دارند و ماا می‌توانیم آنها را لمس کنیم. از جمله اموال منقول ذاتی می‌توانیم به کتاب‌ها، پول، فلزات گرانبها، ماشین و غیره اشاره کنیم. اما اموال دیگری هم وجود دارند که در مقابل اموال منقول ذاتی قرار می‌گیرند؛ ما در ادامه آنها را شرح داده‌ایم.
اموال منقول حکمی
اموال منقول حکمی، اموالی هستند که با توجه به ثبت حکم یا دستوری امکان دریافت یا پرداخت آنها به شخص خاصی فراهم شده است. در واقع اموال منقول حکمی در دنیای واقعی حضور فیزیکی ندارند و به واسطه یک قرارداد دریافت یا پرداخت می‌شوند.
اموال منقول تبعی
اموال منقول تبعی هم دقیقاً به مانند سایر اموال از جمله اموال منقول حکمی قابلیت انتقال دارند؛ اما در دنیای فیزیکی قابل لمس نبوده و به تبعیت از دستور یا قانونی به فردی تعلق پیدا کردند. این اموال مطابق حکم قاضی به شخص مورد نظر تحویل داده خواهند شد.
تفاوت مال منقول با مال غیر منقول
تفاوت مال منقول با غیرمنقول بسیار ساده است؛ در واقع مال منقول به واسطه عدم تثبیت در واحدی خاص می‌تواند از محلی به محل دیگر جابجا شود و هیچگونه تغییری در ماهیت آنها ایجاد نشود. اما اموال غیرمنقول غیر قابل انتقال هم هستند و در صورت جابجایی آنها آسیب خواهد دید یا به طور کامل از بین می‌روند.
شرایط اثبات مال منقول
راه اثبات اموال منقول ارائه یک سند یا مدرک کتبی در صورت وجود آن است. اما اگر مال منقول به فردی تعلق داشته باشد و آن فرد هیچ سند یا مدرکی در جهت اثبات این تعلق نداشته باشد؛ باید با استفاده از روش‌های دیگری مانند ارائه قرارداد که از اعتبار آن همچنان باقی است یا گواهی شاهدین، مالکیت خود بر مال را اثبات کند.
از جمله دیگر راه‌های اثبات مال منقول سوگند خوردن به نام جلاله خداوند نزد قاضی و همراه با کتاب قرآن است. البته در صورتی که شما شواهد دیگری مانند شاهد یا دستنویس معتبر داشته باشید؛ دیگر نیازی به سوگند خوردن در پیشگاه قاضی و سایر شاهدین نیست.
همچنین امروزه با پیشرفت قضایای قانونی و مدارک اداری امکان اثبات مالکیت بر مال منقول از طریق تصرف آن وجود ندارد؛ هر چند در گذشته یکی از راه‌های اثبات مال منقول ادعای تصرف آن بود. اگر در رابطه با اثبات مال منقول با مشکل مواجه شده‌اید؛ کارشناسان راهیان عدالت آماده راهنمایی شما عزیزان به صورت حضوری یا تلفنی هستند.
