دعوی الزام زوج به ثبت ازدواج دائم و موقت

دعوی الزام زوج به ثبت ازدواج دائم و موقت

مفهوم ثبت

ثبت در واقع یعنی مطلبی را در دفتری یادداشت کردن است. و در مورد ثبت ازدواج نیز به همین معنا می باشد و قانون مقرر داشته است که واقعه ازدواج باید در دفتر رسمی ازدواج و طلاق ثبت شود. در مورد ازدواج قانون گذار زوج را ملزم نموده است که در ظرف مدت مقرر آن را به ثبت برساند، البته باید در مورد ازدواج دائم و موقت تفکیک قایل شد. در مورد ازدواج دائم ثبت ازدواج در هر حال الزامی می باشد و عدم ثبت قانونی ازدواج، برای زوج جرم محسوب می‌شود. اما در مورد ازدواج موقت تحت شرایطی این امر الزامی می باشد و در سایر موارد اختیاری است. اکنون ابتدا به بحث ازدواج دائم و موقت می پردازیم و سپس شرایط ثبت آنها را بررسی می کنیم.

ازدواج دائم و موقت

نکاح در لغت به معنی ضم ( پیوستن ) است و در اصطلاح حقوقی می توان آن را چنین تعریف کرد: نکاح قراردادی است که به موجب آن زن و مرد در زندگی با یکدیگر شریک و متحد شده، خانواده ای تشکیل می دهند. قرآن ازدواج را مایه آرامش دانسته و به مسلمانان توصیه کرده است که مردان و زنان بی‌همسر خود را همسر دهند. بر طبق روایات، ازدواج بزرگ‌ترين نعمت پس از نعمت اسلام‌، نگه‌دارنده نصف يا دو سوم دين و سنّت پیامبر اسلام(ص) است. ازدواج دائم در واقع ازدواجی است که در صیغه آن مدت خاصی ذکر نمی شود و به نیت همیشگی است، اما ازدواج موقت برخلاف ازدواج دائم ذکر مذت در آن الزامی است و برای همان مدتی است که که در عقد ذکر می شود.

تفاوت های ازدواج دائم و موقت

زدواج دائم و ازدواج موقت احکام مشترک بسیاری دارند؛ از جمله خواندن صیغه عقد در هر دو ازدواج لازم است. این دو ازدواج تفاوت‌هایی نیز با هم دارند که به شرح زیر است:

• در ازدواج دائم، بر خلاف ازدواج موقت، مرد بایدنفقه زن را بپردازد.

• در ازدواج دائم زن بدون اجازه شوهر نمی‌تواند از خانه بیرون رود؛ اما در ازدواج موقت اجازه مرد لازم نیست.

• در ازدواج دائم بر خلاف ازدواج موقت، زن و مرد از یکدیگر ارث می‌برند.

• اگر در صیغه عقدِ ازدواج موقت، مهریه ذکر نشود، عقد باطل می‌شود؛ اما در ازدواج دائم، عقد صحیح است و در صورت نزدیکیمهر المثل به زن تعلق می‌گیرد.

موارد ثبت در ازدواج دائم و موقت

عدم ثبت ازدواج دائم یا طلاق یا رجوع در دفاتر رسمی جرمی است كه به صورت ترك فعل محقق می‌شود. منظور از دفاتر رسمی دفاتر ازدواج و طلاقی است كه برابر مقررات قانونی تشكیل شده باشد. همانطور که گفته شد ثبت ازدواج دائم در هر حال الزامی است ولی ثبت ازدواج موقت براساس قانون حمایت خانواده تنها در موارد زیر الزامی می باشد:

• باردار شدن زوجه: چنانچه ضمن عقد موقت زوجه از زوج باردار گردد با عنایت به آثار حقوقی آن این عقد می بایست به ثبت برسد.

• توافق طرفین: چنانچه طرفین بنا به دلائلی توافق به ثبت نکاح موقت داشته باشند می بایست عقد نکاح به ثبت برسد.

• شرط ضمن عقد: چنانچه یکی از شروط ضمن عقد نکاح موقت به ثبت رسیدن آن باشد می بایست مطابق با توافق طرفین به ثبت برسد.

 بنابراین براساس قانون ثبت ازدواج موقت فقط در موارد بالا الزامی می باشد و در سایر موارد اختیاری است.

مرجع صالح

با توجه به اینکه دعوی الزام به تنظیم سند رسمی نکاح نامه و ثبت واقعة ازدواج در دفاتر رسمی از متفرعات دعوی راجع به نکاح می باشد و رسیدگی آن در صلاحیت دادگاه مدنی خاص می باشد. بنابراین رسیدگی به دعوی الزام به ثبت ازدواج در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد.

هزینه دادرسی

باتوجه  به موارد بالا که گفته شد این دعوی چون از دعاوی راجع به نکاح و در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد پس براساس قانون حمایت خانواده مصوب 1391 رسیدگی به این دعاوی هم در صلاحیت دادگاه خانواده می باشد. بنابراین این دعاوی غیرمالی هستند و هزینه آن نیز بر اساس تعرفه و به ترتیب ذیل می باشد: در مرحله بدوی40 هزار تومان، در مرحله واخواهی 60هزار تومان، در مرحله تجدیدنظر 100هزارتومان می باشد.

چند نکته

نکته اول: جرم عدم اقدام به ثبت نکاح زمانی تحقق خواهد یافت که ازدواج مشروع و قانونی و نیز قابلیت ثبت در دفاتر ازدواج را داشته باشد.

نکته دوم: عدم ثبت نکاح از جرایم مستمر محسوب می شود و تا زمانی که به ثبت نرسد جرم عدم ثبت استمرار دارد و همچنین همه دادگاه هایی که جرم در قلمرو آنها استمرا یافته صالح به رسیدگی می باشد و نیز در این خصوص تقدم با دادگاهی است که زودتر شروع به رسیدگی نموده است.

نگارنده: سعید یوسف زاده[1396/12/9]