در این مقاله به بررسی تحریر ترکه در شورای حل اختلاف می پردازیم.
زمانی که شخصی می میرد با توجه به اینکه ورثه ی او مالکین اموال او هستند، باید ابتدا تکلیف مال و اموال روشن گردد. زیرا با در نظر گرفتن قانون مدنی مادامیکه تکلیف دیون و مطالبات شخص فوت شده معلوم نشود، مالکیت ورثه اثبات نمی شود.
در ادامه این مقاله به منظور درک بهتر موضوع به سوالات زیر پاسخ می دهیم.
- ترکه را تعریف کنید.
- انتقال ترکه (ارثیه) به وارثین به چه صورت انجام می شود؟
- تحریر ترکه به چه معناست؟
- مدارک لازم برای تحریر ترکه را نام ببرید.
- اعتراض به تحریر ترکه چگونه است؟
- چه مواردی را می توان در شورای حل اختلاف مطرح کرد؟
1.ترکه را تعریف کنید.
ترکه را به این صورت تعریف می کنند « دارایی میت در هنگام مرگ اما تکالیف و دیون مالی او را در بر نمی گیرد، که این تکالیف و تعهدات بعد از مرگ، تحت اداره ترکه می باشد. » ماده 206 قانون حسبی در تعریف ترکه می گوید« منظور از تحریر ترکه تعیین مقدار ترکه و دیون متوفیمی باشد ».
زمانی که شخصی می میرد، از او ماترک مثبت (دارائی) و منفی (دیون) به جا می ماند، که مالک آنها، ورثه یا نماینده ی قانونی انها می باشد. در همین راستا ماده ی 207 قانون ذکر شده می گوید: «برای اداره امور اموال باقی مانده از متوفی، درخواست تحریر ترکه از ورثه یا نماینده ی قانونی وی یا وصی پذیرفته می شود »
2.انتقال ترکه (ارثیه) به وارثین به چه صورت انجام می شود؟
ماهیت انتقال ماترک یک امر قهری می باشد. براساس ماده ی 867 قانون مدنی به معنی این است که در اثر مرگ حقیقی یا مرگ فرضی ( عموما در خصوص غائب مفقودالاثر ) گفته می شود. از شروط احراز مالکیت ورثه بر باقی مانده ادای حقوقی و دیونی است که بر میت باقی مانده است. بر طبق ماده 867 « مالکیت ورثه نسبت به ترکه ی متوفی دائمی نمی شود، مگر اینکه بعد از ادای حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق می گیرد.»
این سوال پیش می آید که با توجه به انتقال قهری ماترک، زمانی که وارثان از قبول کردن آن امتناع می ورزند چه باید کرد؟ در جواب به این سوال باید گفت که رد و قبول ترکه به هیچ عنوان تاثیری در انتقال قهری نخواهد داشت.
در این مورد ماده 258 قانون امور حسبی مقرر می دارد « در شرایطی که بعضی از ورثه، ترکه را قبول کنند و بعضی از آنها آن را رد کنند وارثی که ترکه را قبول دارد اقدامات لازمه را برای اداره ی ترکه و اداء دیون و حقوق و وصول مطالبات انجام می دهد و وارثی که ترکه را قبول نکرده است نمی تواند به انجام عملیات اعتراض کند،در نتیجه اگر پس از تصفیه ترکه چیزی از ترکه بماند سهم الارث وارثی که ترکه را نپذیرد متعلق به او خوهد بود…».
3.تحریر ترکه به چه معناست؟
در حقیقت تحریر ترکه به معنای آماده کردن لیست تمامی اموال و دیون متوفی در زمانی است که تمام وراث و یا نمایندگان قانونی آنها، وصی و طلبکاران و باقی افراد ذی نفع حضور دارند. در ماده 210 قانون امور حسبی آورده شده است که: « دادگاه بخش (دادگاه محلی که آخرین اقامتگاه متوفی در آن جا محرز باشد) برای تحریر ترکه زمانی که حداقل یک ماه و حداکثر سه ماه از تاریخ نشر آگهی معین می کند و در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار چاپ کند که ورثه یا نمایندگان قانونی ایشان، بستانکاران و مدیونین به متوفی و کسان دیگری که حقی بر ترکه متوفی دارند در ساعت و روز معین در دادگاه برای تحریر ترکه حضور یابند».
همانطور که گفته شد فقط وراث، نمایندگان قانونی آنها و وصی اجازه دادخواست تحریر ترکه را دارند و طلبکاران، موصی له ( شخصی که به نفعش وصیت شده باشد) و باقی افراد نمی توانند این اقدام را انجام دهند و تنها می توانند دادخواست مهر و موم ترکه را بدهند.
با توجه به این موضوع در زمان تحریر ترکه تصرف و انتقال ماترک غیر قانونی است. به غیر از آنکه احتمال دهند که به ترکه آسیب می رسد و یا احتمال اتلاف ترکه وجود داشته باشد در این چنین شرایطی برای حفظ ترکه اقدامات لازم انجام می شود.
4.مدارک لازم برای تحریر ترکه را نام ببرید.
در ابتدا باید در شورای حل اختلاف محل، برگه دادخواست را گرفت و بندهای آن را کامل کرد.
مدارکی که برای پیوست به دادخواست فوق مورد نیاز می باشد عبارت است از:
– گواهی فوت
– گواهی انحصار وراثت
– صورت اموال کلی ارائه شده توسط ورثه یا نمایندگان قانونی آنها
5.اعتراض به تحریر ترکه چگونه است؟
با توجه به ماده ی 9 قانون شوراهای حل اختلاف مصوب 1394، کلیه رای های صادر شده در موضوع ماده ی 9 این قانون به مدت 20 روز از زمان ابلاغ قابل اعتراض می باشند. در همین موضوع ماده 223 قانون امور حسبی می گوید « هر گاه در موقع تحریر ترکه در زمینه اداره امور اختلاف نظر پیش بیاید، دادگاه سعی می کند که اختلاف آن ها را به روش های مسالمت آمیز برطرف نماید و الا بر اساس خواسته یکی از وراث، کسی را از ورثه یا غیر آن ها را برای تحریر ترکه مشخص می کنند».
6.چه مواردی را می توان در شورای حل اختلاف مطرح کرد؟
قاضی شورای حل اختلاف تنها موارد ذکر شده در زیر را رسیدگی کرده ودر خصوص آنها رای صادر می کند.
الف: دعاوی مالی، مربوط به اموال منقول تا سقف دویست میلیون ریال.
ب: کلیه دعاوی مرتبط با تخلیه مستاجر به غیر از دعاوی مرتبط با سرقفلی و حق کسب و پیشه
پ: دعاوی مربوط به اجاره بها در صورتی که اختلافی در رابطه استیجاری نباشد
ت: صادر کردن گواهی انحصار وراثت، تحریر ترکه، مهر و موم ترکه و رفع کردن آن
ث: ادعای اعسار در شرایطی که شورا اصل دعوی را رسیدگی نموده باشد.
ج: دعاوی مرتبط با خانواده اعم از جهیزیه، مهریه و نفقه تا سقف مبلغ دویست میلیون ریال در حالتی که ماده 29 قانون حمایت خانواده مصوب شده در 1/12/1391 را شامل نشود.
چ: تامین دلیل
ح: جرائم تعزیری که تنها مجازات جزای نقدی درجه هشت را موجب شود.
