نمونه رای دیوان عالی کشور- لایحه بی درنگ

در مقاله امروز می خواهیم موضوع نمونه رای دیوان عالی کشور را مورد بررسی قرار می دهیم.

اگر مایل به مشاوره در زمینه رای دیوان عالی کشور هستید، پیشنهاد می کنیم با مشاوران گروه راهیان عدالت تماس بگیرید

یکی از مهم ترین مراجع قضایی که در کشور فعالیت دارند دیوان عالی کشور است. این نهاد وظایف مهمی را بر عهده دارد و در راس تشکیلات قضایی قرار گرفته است. دیوان عالی کشور بر اجرای صحیح و قانونی در دادگاه و ایجاد وحدت رویه قضایی نظارت دارد و متشکل از دو بخش شعب و دادسرای دیوان است. با ما همراه باشید تا با مسئولیت های این نهاد قضایی بیشتر آشنا شوید.

در ادامه به سوالات ذکر شده در این رابطه پاسخ خواهیم داد:

• سازمان دیوان عالی کشور از چه بخش هایی تشکیل شده است؟
• دیوان عالی کشور دارای چه صلاحیت هایی است؟
• تجدید نظر خواهی در دیوان عالی کشور به چه منظوری انجام می شود؟
• در چه مواردی می توان به رای دیوان عالی کشور فرجام خواهی نمود؟
• در دیوان عالی کشور چگونه به درخواست ها رسیدگی می شود؟
• به منظور فرجام خواهی یا اعاده دادرسی رای صادر شده در دیوان عالی کشور چه مدارکی نیاز است؟
• وکیلی که به منظور وکالت پرونده در دیوان عالی کشور انتخاب می شود باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟
• دیوان عالی کشور پس از نقض رای چه اقداماتی را انجام می دهد؟
• دیوان عالی کشور چه وظایفی دارد؟
• نمونه رای دیوان عالی کشور به چه صورتی است؟
• تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟
• عمده ترین علل نقض آرا در دیوان عالی کشور کدامند؟
• نقض حکم فرجام خواهی شده به چه دلایلی رخ می دهد؟
• در مرحله تجدید نظر به چه میزان احتمال شکستن رای وجود دارد؟
• دادگاه صلاحیت دار برای رسیدگی به تجدید نظر چه دادگاهی است؟

سازمان دیوان عالی کشور از چه بخش هایی تشکیل شده است؟

این سازمان از دو بخش شعب و هیات های عمومی تشکیل شده است که در زیر به بررسی آن ها می پردازیم:

• شعب دیوان عالی کشور:

دیوان عالی دارای 40 شعبه می باشد که هر کدام از این شعبات دارای دو قاضی هستند. این سازمان در پایتخت کشور تهران تشکیل می گردد و دو عضو هریک از شعبات باید ویژگی های خاصی داشته باشند که از مهم ترین آنها می توان به مجتهد بودن و تایید آن از سوی ریاست قوه قضائیه، داشتن 10 سال سابقه کار قضایی، گذراندن 10 سال در درس خارج و مسلط بودن به قوانین جمهوری اسلامی اشاره نمود.

در واقع رئیس دیوان عالی کشور رئیس شعبه یک دیوان است و  این شعبات وظیفه دارند بر صحت رای های صادر شده از سوی محاکم در امور حقوقی یا کیفری و یا تجدید نظر در مورد آن ها نظارت نمایند.

به منظور تجدید نظر خواهی از آرای قطعی کشور از سوی رئیس قوه قضائیه یک دیوان متشکل از 5 نفر قاضی تشکیل شده است که شعبه تشخیص نام دارد و بر این امور رسیدگی می کند.

• هیات عمومی دیوان عالی کشور

قضات در استنباط از قانون و بیان نظر قضایی خود می توانند آزادانه عمل نمایند به همین دلیل است که در رابطه با یک موضوع رای های مختلفی صادر می شود به همین دلیل هیات عمومی دیوان عالی تشکیل شده است تا در مواقعی که رای های مشابهی در خصوص یک پرونده حقوقی، کیفری و حسبی صادر می گردد به این هیات فرستاده شود تا پس از بررسی نتیجه و رای نهایی اعلام گردد. لازم به ذکر است که رای هیات عمومی دیوان عالی کشور قابل تغییر نمی باشد و نمی توان برای رای صادرشده از سوی این هیات درخواست تجدید نظر داد

دیوان عالی کشور دارای چه صلاحیت هایی است؟

دیوان عالی کشور به عنوان یکی از اصلی ترین نهادهای قضایی کشور صلاحیت های متعددی دارد که از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• اعتراض نمودن به حکم هایی که در رابطه با جرایمی صادر شده اند که مجازات اصلی آن ها قصاص عضو، قصاص نفس، قصاص اطراف و … باشد.
• رسیدگی اعتراض به رای هایی که در خصوص مجازات جرم ارتکابی در موارد اعدام، اثبات، رجم وصلب می باشد. مثل محاربه، افساد فی الارض، زنای محصنه
• رسیدگی به رای هایی که از سوی دادگاه های کیفری تهران در خصوص جرم ها و تخلفاتی که افراد سرشناس انجام داده اند. مانند استانداران، فرمانداران، قضات، مدیران دستگاه های اجرایی، امرای ارتش و درجات بالاتر
• در صورتی که در دیوان عالی کشور اعتراض انجام شود فرجام خواهی خوانده شده و در مواردی که اعتراض در دادگاه تجدید نظر استان انجام گیرد تجدید نظر خوانده می شود.

تجدید نظر خواهی در دیوان عالی کشور به چه منظوری انجام می شود؟

تجدید نظر از نظر لغوی به معنای  نظر دادن دوباره در مورد امری یا نوشته ای می باشد که مجددا مورد بررسی قرار می گیرد، از نظر حقوقی نیز رای است که قبلا اعلام شده و هم اکنون مجددا مورد بررسی و بازخوانی قرار گرفته است، این امر می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که یکی از آن ها می تواند عدم تشخیص صحیح قاضی دادگاه باشد زیرا او نیز همانند سایر انسان ها می تواند مرتکب خطا و اشتباه شود. از این رو برای بررسی مجدد پرونده و اثبات بی گناهی یا گناهکار بودن مجرم پرونده را به یکی از شعبات دیوان عالی کشور می فرستند.

در چه مواردی می توان به رای دیوان عالی کشور فرجام خواهی نمود؟

حکم ها و رای هایی که مبلغ تعیین شده برای آن ها بالاتر  از 20 میلیون ریال باشد.

حکم هایی که در رابطه با ازدواج، طلاق، فسخ نکاح، وقف، ثلث، حبس و تولیت صادر شده باشند.

نسب، حجر و وقف اموال

لازم به ذکر است که مدت زمان فرجام خواهی برای افراد ساکن ایران 20 روز و برای افراد مقیم خارج 2 ماه است.

در دیوان عالی کشور چگونه به درخواست ها رسیدگی می شود؟

پروسه رسیدگی به درخواست فرجام خواهی در دیوان عالی کشور به این صورت است که پس از آنکه پرونده به دیوان عالی کشور سپرده می شود از سوی رئیس دیوان عالی کشور یا معاونان ایشان به منظور بررسی به یکی از شعبه های دیوان فرستاده می شود.

پس از آن در شعبه انتخاب شده یکی از اعضا برای بررسی پرونده مشخص می گردد. توجه داشته باشید تمامی این مراحل بدون حضور طرفین پرونده انجام خواهد شد و نیاز به حضور آن ها نمی باشد مگر در مواردی که دیوان عالی کشور تشخیص دهد. در این موارد نیز نامه ای از سوی دیوان برای طرفین ارسال شده و آن ها به دادسرا دعوت می شوند.

در دیوان عالی کشور رسیدگی و بررسی پرونده ها به صورت شکلی انجام شده و کاملا مجزا از ماهیت پرونده است و در مواردی که دیوان عالی کشور پس از رسیدگی به پرونده حکم و رای صادر شده از سوی دادگاه را نقض و رد نماید پرونده مجددا برای رسیدگی ماهیتی به دادگاه اولیه ارجاع داده می شود.

به منظور فرجام خواهی یا اعاده دادرسی رای صادر شده در دیوان عالی کشور چه مدارکی نیاز است؟

• تصویر کارت ملی محکوم علیه
• رای دادگاه بدوی و تجدید نظر
• لایحه اعتراضیه
• وکالتنامه وکیل پایه یک دادگستری.( توجه داشته باشید که وکلای پایه دو دادگستری به هیچ عنوان نمی توانند وکالت پرونده های موجود در دیوان عالی کشور را پذیرش نمایند).

وکیلی که به منظور وکالت پرونده در دیوان عالی کشور انتخاب می شود باید چه ویژگی هایی داشته باشد؟

تمامی وکلایی که دارای پروانه وکالت هستند نمی توانند گزینه مناسبی برای پرونده های موجود در دیوان عالی کشور باشند. وکیل مورد نظر حتما باید از وکلای پایه یک دادگستری باشد، دارای تجربه و تخصص کافی در زمینه کاری خود باشد، از سابقه درخشانی برخوردار باشد، نسبت به تمام امور قانونی حقوقی یا کیفری آگاهی داشته باشد تا بتواند از پرونده موکل خود دفاع نماید.

دیوان عالی کشور پس از نقض رای چه اقداماتی را انجام می دهد؟

پس از آنکه پرونده ای به دیوان عالی کشور سپرده می شود پس از بررسی حکم صادر شده از سوی دادگاه تایید یا رد خواهد شدو در صورتی که نماینده دیوان عالی با بررسی پرونده رای صادر شده را مطابق قوانین و مقررات بداند رای را ابرام (تایید قطعی) اعلام نموده و پرونده به دادگاه قبلی ارسال می گردد.

اما در مواردی که تشخیص داده شود رای بر خلاف قوانین صادر شده یا تشریفات قانونی رعایت نشده است رای فاقد اعتبار بوده و دیوان عالی کشور آن را رد می کند و اقدامات دیگری را انجام می دهد:

در مواردی که تخلفی که متهم مرتکب شده است به فرض ثبوت جرم نباشد و یا به جهت عفو عمومی نتوان متهم را تعقیب نمود دیوان عالی رای را نقض بلا ارجاع اعلام می کند.

همچنین در مواردی که پس از بررسی پرونده مشخص می شود رای صادر شده به جهت ناقص بودن پرونده می باشد دیوان پرونده را به دادگاه قبلی می فرستد تا مجددا به آن رسیدگی شود و مورد بررسی قرار گیرد.

گاهی اوقات نیز رای صادر شده به آن دلیل نقض می گردد که دادگاه صلاحیت ذاتی ندارد در چنین مواردی دیوان عالی کشور دادگاه دیگری را برای بررسی مجدد پرونده انتخاب می کند و پرونده به دادگاه جدید به منظور رسیدگی مجدد ارجاع داده می شود.

دیوان عالی کشور چه وظایفی دارد؟

دیوان عالی کشور به عنوان یکی از مهم ترین مراجع قضایی کشور وظایف مختلفی بر عهده دارد که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

نظارت بر اجرای صحیح تمامی قوانین که معمولا پس از بررسی رای صادر شده با بررسی مجدد آن را نقض یا ابرام می کند.

ایجاد وحدت رویه قضایی:

در مواردی که برای یک پرونده خاص شعبات دیوان عالی کشور یا دادگستری رای های متضادی صادر نمایند و یا قضات درک و استنباط مناسبی از قانون امور حسبی نداشته باشند پرونده برای بررسی و رای مجدد به هیات عمومی دیوان عالی کشور ارجاع داده می شود.

این هیات که به ریاست رئیس دیوان عالی کشور و سه چهارم روئسا و مستشاران شعب دیوان عالی کشور تشکیل شده است در مورد رای های صادر شده تجدید نظر می کند و رای وحدت رویه را صادر می نماید. تمامی شعب دیوان عالی و دادگاه ها موظف هستند که رای را بپذیرند و نمی توانند مخالفتی با آن داشته باشند.

از دیگر وظایف دیوان عالی کشور می توان به حل اختلاف در صلاحیت و تعیین مرجع صالح اشاره نمود:

در مواردی که بین دو دادگاه قضایی در استان های مختلف در خصوص امری اختلاف صلاحیت وجود داشته باشد وظیفه دیوان عالی است که تشخیص دهد کدام دادگاه دارای صلاحیت به منظور حل اختلاف است.

اجازه اعاده دادرسی در خصوص احکام کیفری:

در رابطه با برخی امور قضایی می توان اعاده دادرسی نمود، این امور باید جز موارد هفتگانه ماده 272 قانون آئین دادرسی باشد. به منظور اعاده دادرسی پرونده باید به دیوان عالی کشور ارجاع گردد تا دیوان مورد ذکر شده را با موارد هفتگانه قانون تطبیق دهد و پس از تایید آن اجازه اعاده دادرسی را تصویب نماید. پس از این کار پرونده به یک دادگاه دیگر برای درخواست اعاده دادرسی فرستاده می شود.

اجازه احاله پرونده کیفری:

گاهی اوقات قانون گذار تشخیص می دهد که در امور کیفری احاله پرونده کیفری را از مرجع صالح گرفته و به مرجع دیگر منتقل نماید. از جمله این موارد می توان به اقامت نداشتن متهمین در حوزه دادگاه صالح، در مواقعی که محل وقوع جرم به حوزه دادگاه دیگری نزدیک تر باشد و … اشاره نمود.

در صورتی که هر دو دادگاه در حوزه دو استان قرار گرفته باشند  موافقت با دیوان می باشد در حالی که اگر دادگاه ها هر دو در یک استان واقع شده باشند رئیس حوزه مبدا و رئیس شعبه اول دادگاه تجدید نظر مشخص می کنند که دادگاه تجدید نظر همان استان برای احاله انتخاب گردد.

رسیدگی به تخلفات رئیس جمهور:

دیوان عالی کشور بر اساس بند 10 اصل قانون اساسی کشور می تواند بر رئیس جمهور نظارت داشته باشد و موجب عزل وی گردد، البته عزل رئیس جمهور باید به دستور رهبری در شرایطی که به صلاح کشور است انجام شود، همچنین توجه داشته باشید که برای رسیدگی به اتهامات و تخلفات رئیس جمهور و معاونانش بر اساس اصل 140 قانون اساسی پرونده آن ها در دادگاه عمومی دادگستری مورد بررسی قرار می گیرد.

نمونه رای دیوان عالی کشور به چه صورتی است؟

برای درک بهتر این موضوع و آشنایی با رای دیوان عالی کشور به نمونه رای زیر که از سوی دیوان عالی کشور صادر شده است توجه نمایید.

 

خلاصه جریان پرونده:

این پرونده حقوقی مربوط به آقای ف. م می باشد و دادخواستی به  طرفیت آقای ر.ع به منظور اعسار از پرداخت دیه به شعبه اول دادگاه کیفری استان لرستان تقدیم نموده و تقاضای پیگیری کرده است و دادگاه پس از بررسی دادخواست و پرونده طی دادنامه ای با شماره 00090 حکم رد دعوی صادر کرده خواهان از رای یاد شده تجدید نظر خواهی نموده و پرونده برای بررسی مجدد به دیوان عالی کشور ارجاع داده شده است.

رای دیوان عالی کشور:

نظر به اینکه موضوع دادنامه صادره از سوی دادگاه کیفری استان لرستان حکم به رد دعوی خواهان بوده و جز پرونده های حقوقی می باشد و این شعبه دیوان از شعبات کیفری محسوب می گردد به همین دلیل دستور می دهم که پرونده را به یکی از شعبات حقوقی دیوان عالی کشور ارجاع دهند.

با توجه به این حکم متوجه می شویم در صورتی که پرونده ای حقوقی به یکی از شعبه های کیفری دیوان ارجاع شود آن شعبه از رسیدگی به پرونده امتناع کرده و دستور می دهد پرونده به شعبه حقوقی منتقل شود.

تجدید نظر خواهی و فرجام خواهی چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟.

اعتراض به آرا با توجه به آنکه رای از سوی چه نهاد قضایی صادر شده باشد متفاوت است و در مواردی که دادگاه تجدید نظر رای را صادر نموده باشد رسیدگی مجدد به پرونده تجدید نظر خواهی نامیده می شود، در حالی که اگر  دیوان عالی کشور به عنوان مرجع رسیدگی انتخاب شود رسیدگی نام تجدید نظر خواهی نام خواهد داشت.

عمده ترین علل نقض آرا در دیوان عالی کشور کدامند؟

طبق بررسی های صورت گرفته مشخص شده است که بیشترین میزان نقص های موجود در دیوان عالی کشور در خصوص تجدید نظر خواهی یا فرجام خواهی مربوط به نقض تحقیقات یا عدم دقت کافی قضات است

در صورتی که وکلا و قضات پرونده ها را به طور کامل تکمیل نمایند و شعبات و دادگاه ها دقت بیشتری برای بررسی پرونده و استنباط آن داشته باشند پرونده های کمتری به منظور تجدید نظر دادخواهی یا فرجان خواهی به دیوان عالی کشور ارجاع داده می شوند و رای های یکپارچه ای صادر می شود که هیچگونه ابهام یا بحثی درآن ها نیست.

از طرفی قضات باید اطلاعات خود را در زمینه امور حقوقی، کیفری و قضایی همیشه در سطح بالایی نگهدارند و درک بالایی از این قوانین و تبصره و ماده های آن ها داشته باشند تا در مواجهه با یک پرونده به خوبی بتوانند با هوش و ذکاوت از دانش و معلومات خود استفاده نمایند و به تحلیل پرونده بپردازند تا در خصوص یک موضوع مشابه در شعبات مختلف رای های متضادی صادر نشود و متحم درخواست تجدید نظر خواهی نماید.

 

نقض حکم فرجام خواهی شده به چه دلایلی رخ می دهد؟

رسیدگی فرجامی به معنی آن است که رای صادر شده از سوی دادگاه را به منظور درخواست فرجام خواهی با قوانین و مقررات شرعی تطبیق دهند که این امر توسط یکی از اعضا و نمایندگان دیوان عالی کشور انجام می شود. در قانون آیین دادرسی مدنی مواردی وجود دارد که موجب نقض حکم فرجام خواهی شده و بررسی دوباره پرونده می گردد که شامل موارد زیر است:

صلاحیت نداشتن دادگاه صادر کننده رای:

در صورت عدم صلاحیت ذاتی دادگاه رای از سوی دیوان عالی کشور نقض می گردد و در مواردی که دادگاه صادر کننده رای فاقد صلاحیت محلی باشد اگر خوانده در مهلت تعیین شده در دادگاه اولیه به عدم صلاحیت اشاره کند رای نقض می گردد.

مطابقت نداشتن رای صادر شده با مقررات قانونی و موازین شرعی:

اگر دادگاه حکمی را صادر نماید که مخالف با قوانین و مقررات باشد دیوان عالی کشور دستور نقض آن حکم را می دهد. همچنین در مواردی که قوانین و مقررات مشخصی در خصوص یک موضوع وجود نداشته باشد و دادگاه بر اساس احکام شرعی حکمی را صادر نماید رای صحیح نمی باشد و نقض می گردد.

رعایت ننمودن اصول دادرسی، قواعد آمره، حقوق اصحاب دعوی:

در مواردی که بی توجهی به این موارد موجب بی اعتباری رای صادر شده گردد دیوان عالی کشور رای صادرشده را نقض می نماید.

صادر شدن رای های مختلف در خصوص یک موضوع:

در صورتی که در خصوص یک پرونده بدون هیچگونه دلایل قانونی رای های مختلفی صادرشود و پس از خواندن طرفین دعوا به دادگاه مجددا همان رای صادر شود دیوان عالی کشور رای را نقض می کند.

بی توجهی به دلایل طرفین و نقض تحقیقات:

اگر قاضی پرونده به صحبت ها و دلایلی که طرفین دعوا برای دفاع از خود در دادگاه توجهی نشان ندهند و از طرفی تحقیقات هم به صورت کامل انجام نگرفته باشد دیوان عالی کشور رای صادر شده را نقض می کند.

سو تفسیر قرارداد:

در پرونده هایی که مربوط به قرارداد بوده و بین طرفین اختلاف وجود دارد و دادگاه بر اساس قوانین و طبق استنباط خود رای اشتباهی را صادر نماید دیوان عالی آن را نقض خواهد نمود. مثلا اگر دادگاه تشخیص دهد که قرارداد بین طرفین از عقد بیع است اما دیوان عالی پس از بررسی تعیین کند که قرارداد اجاره ای می باشد رای نقض می گردد.

وجود تعارض بین اسباب موجهه و منطوق رای:

اگر محتوای رای صادر شده مطابق با یکی از موارد قانونی باشد در حالی اسباب توجیهی آن با آن ماده همخوانی نداشته باشد و مطابق ماده دیگری باشد رای نقض می گردد.

عدم صحت مندرجات رای:

گاهی اوقات پرونده هایی وجود دارد که طرفین دعوا در آن اسناد و مدارکی که ارائه داده اند صحت نداشته باشد و دادگاه بر اساس آن ها رای صادر نموده باشد پس از تشخیص این امر رای از سوی دیوان عالی کشور نقض می گردد.

در مرحله تجدید نظر به چه میزان احتمال شکستن رای وجود دارد؟

طبق تحقیقات صورت گرفته شده تقریبا 10 درصد رای هایی که صادر شده اند و در مرحله تجدید نظر در دادگاه یا دیوان عالی کشور قرار دارند احتمال شکسته شدن و نقض رای دارند.

این میزان بسیار کم است و باید دلایل و اسناد زیادی وجود داشته باشد که دیوان عالی بر اساس آن ها رای صادر شده را نقض نماید از این رو طرفین درگیری در پرونده ها باید از وکلای متخصص و با تجربه برای پیگیری پرونده خود کمک بگیرند تا تحقیقات کاملی را انجام دهد و پرونده را به نحوی به دادگاه تحویل دهد که بتوان بر اساس آن رای نهایی را به عادلانه ترین شکل ممکن صادر نمود.

دادگاه صلاحیت دار برای رسیدگی به تجدید نظر چه دادگاهی است؟

معمولا دادگاه تجدید نظر هر استانی دادگاه صلاحیت دار برای این امر می باشد و تمامی پرونده ها برای تجدید نظر به این دادگاه ارجاع داده می شوند مگر در مواردی خاص که شامل پرونده های کیفری است و دیوان عالی کشور ترجیح می دهد که این پرونده ها را به جهت پیچیدگی هایی که دارند اعضا خود بررسی نمایند و رای نهایی را صادر کنند. از جمله این پرونده ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• جرایمی که دارای مجازات اعدام یا رجم هستند.
• جرایمی که دارای مجازات قطع عضو و قصاص نفس باشند.
• جرایمی که دارای حبس بالای 10 باشند.
• مصادره اموال

امیدوارم با ارائه مطالب ذکر شده توانسته باشیم اطلاعات شما کاربران گرامی را در زمینه امور حقوقی و کیفری افزایش دهیم.