حق انتفاع یکی از مباحث حقوقی مرتبط با پرونده‌های ملکی و اموال منقول و غیر منقول است که با استناد به آن از اموال دیگری برای اشخاص حقوقی حق یا مستمری تعیین می‌شود. در واقع این مبحث حقوقی در ارتباط با نحوه استفاده قانونی از اموال سایر افراد است. البته دلیل تعیین حق از سود اموال دیگران تحت این ماده قانونی، وجود شرایط خاص یا عقد برخی از قراردادها است.
بنابراین در صورتی که افرادی به موجب قانون حق انتفاع اقدام به بهره‌برداری از منافع مال دیگران کنند؛ آن گاه مرتکب جرم نشده است. در ادامه توضیحات تکمیلی در رابطه با ماده قانونی حق انتفاع و همچنین سایر شرایط آن را ارائه خواهیم کرد.
حق انتفاع چیست؟
در علم حقوق حق انتفاع به معنای بهره بردن از مال فرد دیگر است. در واقع زمانی که بر اساس حق انتفاع فردی سود مالی را دریافت می‌کند که مالک آن نیست؛ مجرم شناخته نخواهد شد.
دلیل تصویب قانون حق انتفاع هم فراهم کردن شرایط برای افرادی است که توانایی عمل به تعهدات یا مفاد قرارداد خود را ندارند و به همین خاطر به شخص دیگری اجازه می‌دهند که سود خود را از اموال موجود آنها دریافت کند.
با این حال شرایطی که بر اساس آنها میتوان به ماده قانونی حق انتفاع استناد کرد به شدت متنوع هستند و به همین خاطر هم باید صرفا ماده قانونی اصلی آن را برای تعریف شرایط در نظر گرفت.
حق انتفاع در قانون مدنی
در ادامه مفاد مرتبط با حق انتفاع را بر اساس قانون مدنی عنوان کرده‌ایم:
ماده ۴۰ قانون مدنی بیان می‌دارد که 《حق انتفاع عبارت از حقی است که به موجب آن شخص‌می‌تواند از مالی که عین آن ملک دیگری است یا مالک خاصی ندارد استفاده کند.》
ماده ۴۱ قانون مدنی بیان می‌دارد که 《 عمری حق انتفاعی است که به موجب عقدی از طرف مالک برای شخص به مدت عمر خود یا عمر منتفع یا عمر شخص ثالثی‌برقرار شده باشد.》
ماده ۴۲ قانون مدنی بیان می‌دارد که 《 رقبی حق انتفاعی است که از طرف مالک برای مدت معینی‌برقرار می‌گردد.》
ماده ۴۳ قانون مدنی بیان می‌دارد که 《 اگر حق انتفاع عبارت از سکونت در مسکنی باشد سکنی یاحق سکنی نامیده می‌شود و این حق ممکن است بطریق عمری یا بطریق رقبی برقرار شود.》
ماده ۴۴ قانون مدنی بیان می‌دارد که 《 در صورتی که مالک برای حق انتفاع مدتی معین نکرده باشد حبس، مطلق بوده و حق مزبور تا فوت مالک خواهد بود مگر اینکه‌مالک قبل از فوت خود رجوع کند.》
ماده ۴۵ قانون مدنی بیان می‌دارد که 《 در موارد فوق حق انتفاع را فقط دربارهٔ شخص یا اشخاصی‌می‌توان برقرار کرد که در حین ایجاد حق مزبور وجود داشته باشند ولی ممکن است حق انتفاع تبعا برای کسانی هم که در حین عقد به وجود نیامده‌اند برقرار شود و مادامی که صاحبان حق انتفاع موجود هستند حق مزبور باقی و بعد از انقراض آنها حق زایل می‌گردد.》
ماده ۴۶ قانون مدنی بیان می‌دارد که 《 حق انتفاع ممکن است فقط نسبت به مالی برقرار شود که‌استفاده از آن با بقای عین ممکن باشد اعم از اینکه مال مزبور منقول باشد یا غیرمنقول و مشاع باشد یا مفروز.》
حق انتفاع عمری
منظور از حق انتفاع عمری، استفاده و بهره برداری از اموال دیگری تا زمان عمر شخص مالک، عمر شخص ثالث، یا زمان حیات شخص منتفع است. در واقع مطابق این حق انتفاع، عمر یا زمان مرگ یکی از طرفین ملاک قرار می‌گیرد و تا آن زمان امکان بهره برداری به دیگری اختصاص داده خواهد شد.
حق انتفاع رقبی
حق انتفاع رقبی حقی است که از طرف مالک برای طرف مقابل در مدت زمان معینی تعیین خواهد شد. همچنین پس از این مدت زمان آن شخص دیگر حق استفاده و بهره‌برداری از اموال مالک را نخواهد داشت.
حق انتفاع سکنی
حق انتفاع سکنی از دیگر حقوقی است که به موجب آن یکی از طرفین می‌تواند در مسکن یا املاک دیگری تا پایان عمر یا برای مدت مشخصی سکونت کند.
مشاوره حق انتفاع
اگر در زمینه مسائل حقوقی مرتبط با حق انتفاع نیاز به دریافت مشاوره یا کارشناسی حقوقی دارید؛ می‌توانید با کارشناسان مجموعه راهیان عدالت تماس بگیرید. خوشبختانه در مجموعه راهیان عدالت امکان ارائه مشاوره به صورت حضوری و غیرحضوری فراهم شده است. همچنین شما می‌توانید با تعیین وقت قبلی با یک وکیل ملکی حرفه‌ای دادگستری در زمینه مشاوره حق انتفاع دیدار کنید.
بنابراین توجه داشته باشید که هرگونه راهنمایی در رابطه با حق انتفاع و مفاد قانونی آن به صورت علمی و حقوقی ممکن است برای شما در مسیر دادگاه یا دریافت حقوق خود راهگشا باشد.
