عقد جعاله قراردادی است که طی آن شخصی ملزم به پرداخت پاداش و اجرت معلوم در مقابل عملی که انجام گرفته می شود. در واقع این قرارداد نوعی سفارش کار به شخص یا اشخاص دیگر است. این نوع عقد از لحاظ فقهی و شرعی نیز امری حلال می باشد. بر اساس آن شخص جاعل ملزم به دادن عوض و دستمزد در قبال عملی حلال می باشد.
عقد جعاله در اصطلاح فقهی به صیغه ای اطلاق می شود که نتیجه آن سود کردن و به دست آوردن چیزی در برابر عوض است. نکته بسیار مهمی که در رابطه با این نوع عقد وجود دارد این است که جهت انجام آن معلوم شدن کارمزد شرط نمی باشد.
عقد جعاله چیست؟
عقد جعاله نوعی قرارداد است که طی آن جاعل موظف می شود تا در مقابل کاری که برای او انجام می گیرد منفعتی را به طرف مقابل برساند. به عنوان مثال فردی مقداری طلا و جواهر خود را گم می کند و اعلام می کند هر کس طلای گمشده او را پیدا کند مبلغی معین از او دریافت می کند.
ارکان مهم و اصلی جعاله: عقد جعاله از سه رکن مهم و اصلی تشکیل شده است که عبارتند از:
- جاعل: جاعل به درخواست کننده کار گفته می شود.
- عامل: عامل به کسی گفته می شود که عمل و کار خواسته شده را انجام می دهد.
- جعل: به دستمزد و عوض کاری که فرد عامل انجام می دهد جعل گفته می شود.
نکته: در عقد جعاله لازم است جاعل بالغ و عاقل باشد و از طرف رئیس دادگاه و حاکم شرع از تصرف در اموالش منع نشده باشد. لازم به ذکر است که شروط و موارد یاد شده درباره عامل اجباری نمی باشند.
شرایط عقد جعاله کدامند؟
به طور کلی کارهایی که جزء عقد جعاله قرار می گیرند باید دارای شرایط ذیل باشند:
- کار مورد جعاله باید مشروع و حلال باشد. زیرا این نوع قرارداد در مورد اعمال حرام باطل می باشد و هیچ گونه رسمیتی نخواهد داشت.
-
برای تنظیم عقد جعاله می توانید با وکیل قرارداد در ارتباط باشید
- کار انجام شده باید توجیه عقلانی داشته باشد. بنابراین این نوع عقد در مورد اعمال بیهوده منطقی و صحیح نمی باشد.
- عملی که مورد عقد جعاله قرار می گیرد باید از جمله کارهای واجب بر شخص جاعل نباشد. مثلا جاعل اعلام کند که هر کس روزه ماه مبارک را به جای من بگیرد مبلغی به او خواهم داد.
-
عقد جعاله بر چند قسم است؟
-
عقد جعاله بر دو قسم است که این اقسام عبارتند از:
۱: جعاله خاص: در این نوع جعاله مخاطب یک یا چند نفر خاص هستند و ایجاب برای شخص معین می باشد. برای مثال شخصی به برادر خود بگوید که فلان کار را برایم انجام بده و در عوض مبلغی به تو خواهم داد.
۲: جعاله عام: در این نوع جعاله مقصود شخص جاعل رسیدن به آن چیزی است که هدف و منظور خود او می باشد. در جعاله عام برای جاعل تفاوتی نمی کند که کار مورد نظر او توسط چه کسی انجام می گیرد. -
انعقاد این قرارداد چگونه است؟
- در عقد جعاله ایجاب از سوی شخص جاعل می باشد و به شکل عام یا خاص انجام می گیرد. در ایجاب قرارداد جعاله عام معمولا عوض و دستمزد به کسی پرداخت می شود که پیش از همه کار را انجام داده باشد.
-
جواز عقد جعاله
- عقد جعاله تعهدی جایز و قانونی است به همین دلیل تا زمانی که عمل صورت نگرفته باشد هر کدام از طرفین می توانند از آن منصرف شوند.
- اگر در حین انجام عمل عامل، شخص جاعل از قرار داد منصرف شود و رجوع کند باید اجرت المثل کار عامل را به طور کامل پرداخت نماید. این نوع عقد دارای فوایدی است که مهم ترین آن ها این است که در آن معلوم بودن تفصیلی کار ضروری نخواهد بود. همچنین مسئله التزام می تواند مجهول و نامعلوم بماند.
آثار مهم قرارداد جعاله
عقد جعاله هرچند قراردادی قانونی و جایز است اما این به معنای نبود اثر در آن نیست. از جمله آثار و نتایج این قرارداد عبارتند از:
کاری که از طرف جاعل درخواست می شود دارای اجزاء ی می باشند که هر جزء به شکل جداگانه ای هدف جاعل می باشند و دارای پاداش نیز هستند.
عمل مورد نظر تفکیک شده و تجزیه پذیر نمی باشد و انجام کل آن هدف و مقصود جاعل است. بنابراین انجام مقدمات عمل بدون اخذ نتیجه نهایی بدون اجرت می باشد. در واقع عامل انجام کار زمانی مستحق پاداش است که کار به سرانجام و به مرحله نهایی رسیده باشد.
در این مقاله به ذکر موارد مهمی در خصوص عقد جعاله پرداخته شد. سوال مهمی که در این باره مطرح می شود این است که اگر عامل بدون اطلاع، کار مورد نظر جاعل را انجام دهد آیا مستحق پاداش می شود؟ باید گفت که عقد قرار داد اگر به صورت ضمنی و یا سریع میان هر دو طرف صورت نگیرد عامل را نمی توان مستحق پاداش دانست.
